Met een testament voorkom je gedonder in de familie, als je komt te overlijden. Bovendien kun je je nabestaanden een aantal fiscale pleziertjes doen. “Maak je eigen wetje”, bepleit hoogleraar Successierecht Bernard Schols in het onlangs verschenen ‘Voorkom ruzie bij de kist’. Met zo’n testament, kun je de meest bizarre conflicten een stap voor zijn.
Harry erft een huis, maar wel op één voorwaarde: hij moet goed zorgen voor de inwonende kanarie. Op een dag komt Harry thuis en vindt hij zijn piepende huisgenoot dood in zijn kooitje. Het raam stond open, de kanarie kreeg een longontsteking. Harry moet zich voor de rechter verantwoorden. Heeft hij goed voor de kanarie gezorgd, of moet hij het huis uit?
Het is de favoriete anekdote uit ‘Voorkom ruzie bij de kist’, van hoogleraar Successierecht Bernard Schols (Radboud Universiteit). In 101 smakelijke verhaaltjes uit de recente rechtspraktijk gidst hij de lezer langs de geitenpaadjes van het erven en schenken.
Meer filosoof dan jurist
Dat betekent soms geluk en soms verdriet. Het notarieel recht leest misschien als droge kost, maar in de rechtszaal is het een soapserie. Nep-oma’s, buitenechtelijke kinderen, onterven: het leven van Laura Alberts uit GTST is er niets bij. “Af en toe voel ik me meer filosoof dan jurist”, vertelt Schols in gesprek met RTL Z.
Harry had geluk. Hij mocht in het geërfde huis blijven wonen. De rechter heeft allerlei mogelijkheden om een zogenoemde ‘testamentaire last’ – een voorwaarde op de erfenis – op te heffen of af te zwakken, schrijft Schols.
Eigen wetje
Maar zo’n uitweg is er niet altijd. En als de boel niet goed geregeld is kan er gedonder komen in de familie of tussen andere erfgenamen. De laatste jaren stijgt het aantal ruzies dat voor een rechter over de erfenis wordt uitgevochten, onderzocht de Rijksuniversiteit Groningen.
“Maak je eigen wetje”, benadrukt Bernard Schols dus, die eerder als notaris en rechter-plaatsvervanger werkte. Niemand houdt ervan om herinnerd te worden aan zijn eigen sterfelijkheid, maar wie wel een testament heeft, voorkomt – jawel – ruzie bij de kist.
Overleden op huwelijksreis
Neem het verhaal over het kersverse echtpaar, dat op huwelijksreis om het leven komt na vermoedelijk een voedselvergiftiging. De echtgenote overlijdt iets eerder dan haar man.
Voordat de echtgenoot het leven laat, erft hij haar helft van hun gezamenlijke vermogen. Als ook hij overlijdt, gaat de hele nalatenschap naar zijn familie. De nabestaanden van zijn vrouw krijgen niets.
De anekdotes in het boek zijn geanonimiseerd, maar dit verhaal vertoont veel gelijkenissen met het tragische relaas van Jeroen en Michou, wier nabestaanden voor de rechter steggelen om de erfenis, vooral vanwege de fiscale gevolgen.
Koude uitsluiting
Een dertigdagenclausule in een testament had een dergelijke situatie kunnen voorkomen. “Je mag je eigen spelregels maken over hoe je je nalatenschap verdeelt. Maar dan moet je dat wel doen”, aldus Schols.
En als je dat slim doet, kun je ook nog eens tienduizenden euro’s besparen. Althans, je nabestaanden.
Stel, je schenkt je kinderen in aanloop naar je vermoedelijke sterfdatum elke maand al een bedragje. Dat hoort voor de Belastingdienst allemaal bij de erfenis en dus moet je ook daarover belasting betalen.
Tonnetje
Maar een eigenwoningschenking van 100.000 euro kan belastingvrij. “Dat tonnetje mag je in je laatste seconde nog schenken. Maar wie weet dat? Natuurlijk, je moet het in een huis steken, maar daar heb je nog twee jaar de tijd voor”, tipt Schols.
Aantal ingeschreven testamenten
In het vierde kwartaal worden de meeste testamenten ingeschreven.
/
De laatste jaren stijgt het aantal nieuw ingeschreven testamenten in het Centraal Testamentenregister, blijkt uit cijfers van de notarisclub KNB. Veel mensen denken dat een testament vooral iets is voor rijkelui. Een misverstand, volgens Schols.
“Ook aan de schuldenkant kunnen allerlei spannende dingen gebeuren”, tipt de hoogleraar. “Sinds de financiële crisis horen we daar vaker over. Doordat mensen hun huizen moeilijk verkocht kregen, bleven ze met hypotheekschulden zitten. Soms moeten nabestaanden voor de schulden van overledenen opdraaien.”
Voorkom ruzie bij de kist: 101 spraakmakende erfrechtelijke kwesties en fiscale tips, Bernard Schols en Heidi Klijsen, prijs: 20 euro
Bron: RTL Z / Sam Trompert
Waar te beginnen?
Wil je zelf ruzie rondom jouw kist voorkomen? Volgens Bernard Schols begint het met deze drie dingen:
1. “Zet voor jezelf op een rijtje wat je precies wil. Je moet je eerst bewust worden van wat je ideale beeld is. Dat is sowieso een goede stap in het leven. Ook hier.”
2. “Om je ideale beeld te realiseren kom je al snel uit bij een notaris om een testament op te stellen. Dat is voor sommige mensen misschien een stap, maar het is een misverstand dat de notaris duur is. Voor een paar honderd euro kun je al tienduizenden euro’s besparen en gedoe voorkomen.”
3. “Durf na een paar jaar – als er een nieuwe vriendin is of er kinderen zijn geboren – je testament te herzien. Ook een ongeboren vrucht erft al mee! Dat moet je periodiek blijven doen, tot je sterft.”